در میان محتواهای منتشره به زبان فارسی در حوزه استارتاپ، به نظر می‌رسد که کتاب نوپای ناب اریک ریز بیش از سایرین خوانده شده است و برای علاقه‌مندان ورود به کارهای استارتاپی به نوعی کتاب پایه محسوب می‌شود. همچنین مفاهیم و اصطلاحات آن نقل گفتگوهای جامعه استارتاپی است. با این حال، گاه از جانب اعضای جوان‌تر این جامعه که اتفاقا این کتاب را هم مطالعه کرده‌اند، اظهارنظرهایی می‌شنویم که نشان می‌دهد آنطور که باید و شاید در درک این مفاهیم عمیق نشده‌اند. البته با توجه به اینکه این اعضای جوان بعد از درگیر شدن در فرایند اجرایی کردن ایده‌ها با این کتاب آشنا می‌شوند، می‌توان علت اصلی این آشنایی نه‌چندان عمیق را ترکیبی از حجم و سرعت زیاد کار استارتاپی و زمان اندک برای مطالعه مبانی کار دانست.
به همین دلیل برای کمک به این اعضای پویای جامعه استارتاپی در وبلاگ لین قصد داریم که قسمت‌های مهمی از کتاب نوپای ناب که شاید کمتر به آن توجه شده را با هم مرور کنیم به این امید که درک کامل مفهوم این بخش‌ها بتواند از انجام بسیاری از اشتباهات مهلک در استارتاپ‌ها پیشگیری کند. در گام اول از این سلسله مطالب، کارمان را با بازخوانی نکات کمترخوانده شده در تعریف رویکرد نوپای ناب شروع می‌کنیم.
اگر مجبور باشیم همه تفکر ناب را تنها در یک عبارت خلاصه کنیم، به نظر می‌رسد که آن عبارت این باشد: حذف اتلاف، از هر نوع. همانطور که اریک ریز در کتاب نوپای ناب، ترجمه احمدپور و خوراسگانی، صفحه ۱۶۴ می‌گوید، «اولین سوال اساسی هر تبدیل نابی این است که: کدام فعالیت‌ها ارزش خلق می‌کنند و کدام یک اتلافند؟ زمانی که تفاوت را متوجه شدید می‌توانید از تکنیک‌های ناب برای حذف اتلاف و افزایش کارایی فعالیت‌های ارزش‌زا استفاده کنید».
فلسفه تولید ناب اولین بار در سیستم تولید شرکت تویوتا پایه‌گذاری شد. دو اصل کلی که در تفکر ناب مطرح می‌شوند، «کار در دسته‌های کوچک» و «رفتار کششی در مقابل تقاضای بازار» هستند. اولین اصل بر کار متمرکز و سریع روی تعداد اندکی محصول تاکید دارد. عمده مزیت دسته‌های کوچک این است که به تولیدکننده اجازه می‌دهد محصولات متنوعی را بسازد و بر روی هر کدام که پاسخ بهتری از بازار گرفت تمرکز کند. حتی پس از مشخص شدن محصول جذاب‌تر برای بازار، می‌توان چندین مدل متفاوت از همان محصول باز هم در دسته‌های کوچک طراحی کرد و به آزمون این پرداخت که کدام مدل با کدام ویژگی‌ها بیشتر مورد اقبال بازار قرار می‌گیرد و به این روش محصولات بهره‌ورتری خواهیم داشت. رعایت همین اصل باعث شد که تویوتا بتواند ماشین‌های متنوعی تولید و با سیستم تولید انبوه سایر خودروسازان رقابت کند. در دومین اصل تاکید بر این است که به جای تلاش برای اجتناب از اتمام موجودی که هم ذخیره‌ی آن هزینه‌بر است و هم ریسک تولید بیش از تقاضای بازار را به همراه دارد، تولید به‌نحوی انجام شود که عملیات پاسخگویی به تقاضای کاربر درست به موقع بر اساس نیاز واقعی کاربر انجام شود. در این صورت، می‌توان به جای تکیه بر پیش‌بینی‌هایی که معلوم نیست تا چه اندازه درست از آب در بیایند بر اساس یادگیری حقیقی ناشی از درک رفتار بازار به تولید پرداخت.
اریک ریز برای توسعه رویکرد ناب در توسعه استارتاپ‌ها چندین رویکرد مدیریتی و توسعه محصول را به هم آمیخته است. یکی از این رویکردها که شاید منبع اصلی الهام او برای توسعه روش نوپای ناب بوده است، سیستم تولید ناب تویوتا است. وی به طور مشخص دو اصل توضیح‌داده‌شده در پاراگراف قبل را به این شکل در رویکرد خود مورد استفاده قرار می‌دهد:
۱) دسته‌های کوچک: در کسب و کار نوپا، سوال این نیست که «آیا می‌توان این محصول را ساخت؟» بلکه سوال این است که «آیا باید این محصول را ساخت؟»، «آیا با این مجموعه محصولات و خدمات، شکل‌گیری یک کسب و کار پایدار ممکن است؟». وقتی چنین هدفی داریم، مهمترین سوالات که باید زودتر پاسخ داده شوند این ها هستند: مشتریان به راستی چه محصولی می‌خواهند؟ کسب و کار ما چگونه رشد خواهد کرد؟ مشتریان ما چه کسانی هستند؟ ما باید به کدام مشتری گوش کنیم و کدام یک را نادیده بگیریم؟ برای پاسخ به این سوال‌ها باید اجزای برنامه کسب و کار را بشناسیم. برای شناخت این اجزا باید برای هر جزء آزمایش طراحی کنیم. برای انجام این آزمایش‌ها لازم است که هم‌زمان چند فرد با حوزه‌های تخصص مختلف در بازه‌های زمانی کوتاه روی نسخه‌های مختلف محصول کار کنند و در گام‌های کوچک تغییرات کوچکی اعمال کنند که بازخورد مشتریان را درباره آن به طور مستمر دریافت می‌کنند و یادگیری‌های علمی هم کمّی (درصد استفاده) و هم کیفی (چگونگی استفاده) برای هدایت کسب و کار به دست می‌آورند.
کمترخوانده‌شده ۱: نکته مهمی که کار در دسته های کوچک را تکمیل می‌کند، کنترل مستمر عیوب در این فرایند است. همانطور که تغییرات باید کوچک و مستمر باشند، عیوب این تغییرات باید به سرعت شناسایی و قبل از اعمال هر تغییر دیگری رفع شوند. تنها پس از کشف ریشه مشکل می‌توان تغییر کوچک بعدی را اعمال کرد.
کمترخوانده‌شده ۲: اریک ریز نکته ظریفی را در بازخورد گرفتن از مشتریان مطرح می‌کند که توجه به آن برای موفقیت کسب و کار نوپا بسیار حائز اهمیت است. او می‌گوید: ما از پذیرندگان اولیه محصول بازخورد می‌خواستیم اما توصیه‌های آنها را الزاما عملی نمی‌کردیم. ما ورودی آنها را فقط به عنوان یک منبع اطلاعاتی در مورد محصول و چشم انداز کلی در نظر می‌گرفتیم. رویاهای مشتریان را برآورده نمی‌کردیم، بلکه بر روی آن ها آزمایش انجام می‌دادیم.
۲) رفتار کششی در مقابل تقاضای بازار: تاکید اریک ریز در کتاب نوپای ناب بر طی کردن چرخه ساختن- اندازه‌گیری- یادگیری است. تقریبا تمام کسانی که نامی از نوپای ناب شنیده‌اند بلافاصله با این چرخه آشنا می‌شوند و آن را ملکه ذهن خود می‌سازند. اما برخی به این توجه نمی‌کنند که این چرخه معمولا برعکس طی می‌شود یعنی در حقیقت چرخه‌ای برای یادگیری- اندازه‌گیری- ساختن است. به همین دلیل است که اریک ریز می‌گوید برای طراحی آزمایش‌هایی که می‌خواهیم در دسته‌های کوچک انجام دهیم از سیستم کششی استفاده می شود.
کمترخوانده‌شده ۳: باید توجه داشت که در اینجا سیستم کششی به معنای رسیدن یک تقاضا از جانب مشتری برای داشتن یک ویژگی جدید و سپس اقدام به اضافه کردن آن نیست. به ویژه که مشتری در بسیار مواقع نمی‌داند باید چه چیزی را تقاضا کند. این ما بنیانگذاران کسب و کار نوپا هستیم که تقاضا می‌کنیم الان نیاز به یاد گرفتن چه چیزی درباره کسب و کار داریم (یادگیری). این تقاضا بررسی می شود تا مشخص شود که کدام محصول می‌تواند آزمایشی که برای آن یادگیری مفید است را فراهم کند (اندازه‌گیری). در نهایت این محصول برای انجام آزمایش ساخته می‌شود (ساختن). یعنی، این مشتری نیست که کاری را از مراحل قبل درخواست می‌کند، این فرضیه ما درباره مشتری است که این درخواست را مطرح می‌کند. این کار برای اطمینان از طراحی و اجرای آزمایش‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن توسط تیم توسعه محصولی آماده برای تست فرضیه‌های تشخیصی انجام می‌شود. به این ترتیب، یادگیری‌های به‌دست‌آمده به این روش مبنایی علمی و قابل اتکا برای اقدام بعدی خواهند ساخت.
اگر بخواهیم پایه‌های رویکرد ناب اریک ریز را در سه عبارت خلاصه کنیم، این ۳ مورد عبارتند از:
چرخه‌های زمانی بسیار سریع
تاکید بر خواست مشتریان (بدون پرسش از آنها)
رویکرد علمی در تصمیم‌گیری
در قسمت‌های بعدی این سلسله مطالب درباره جزئیات این ۳ مورد بیشتر صحبت خواهیم کرد.
[…] که اگر به کسب شناخت عمیق از این حوزه علاقمندید قسمت های اول، دوم، سوم، و چهارم را هم مطالعه […]